การวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ

การทดสอบความเปราะของเม็ดเลือดแดงชนิดหลอดเดียว

(One Tube Osmotic Fragility Test:)

หลักการ
เม็ดเลือดแดงปกติเมื่ออยู่ในน้ำเกลือความเข้มข้นร้อยละ 0.85 (0.85% NaCI) จะคงสภาพปกติ (biconcave) ไว้ได้ เนื่องจากน้ำภายในเซลล์ เท่ากับน้ำภายนอกเซลล์ แต่ถ้าลดความเข้มข้นของน้ำเกลือลงน้ำนอกเซลล์จะมากกว่าในเซลล์ น้ำจะแพร่เข้าเซลล์ เซลล์จะค่อย ๆ บวมขึ้นและเมื่อลดความเข้มข้นของเกลือจนถึงระดับหนึ่ง น้ำจะซึมเข้าเซลล์จนเม็ดเลือดแดงแตก เม็ดเลือดแดงจะแตกง่าย (increased osmotic fragility) หรือแตกยาก (decreased osmotic fragility) ขึ้นอยู่กับอัตราส่วนของพื้นที่ผนังเซลล์ต่อความเข้มข้นของสารภายในเซลล์ซึ่งส่วนใหญ่คือ ฮีโมโกลบิน โดยในภาวะใดก็ตามที่ทำให้เม็ดเลือดแดงมีอัตราส่วนดังกล่าวเพิ่มขึ้น เม็ดเลือดแดงก็จะแตกยาก เช่น target cell, hypochromic cell ตรงข้ามกับ spherocyte ซึ่งแตกง่าย เนื่องจากมีอัตราส่วนดังกล่าวลดลง จากการศึกษาของ Kattamis C. และคณะพบว่าความเข้มข้นของน้ำเกลือที่ร้อยละ 0.36 เม็ดเลือดแดงของคนปกติจะแตกหมด แต่เม็ดเลือดแดงผู้ป่วยธาลัสซีเมียและผู้ป่วยที่เป็นพาหะจะยังแตกไม่หมด จึงได้นำเอาน้ำเกลือร้อยละ 0.36 นี้มาใช้ในการตรวจกรองเพื่อวินิจฉัยธาลัสซีเมีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งจะมีประโยชน์ในการสำรวจหาผู้ที่เป็นพาหะเพื่อควบคุมและป้องกันโรคธาลัสซีเมีย อย่างไรก็ตามการทดสอบนี้ไม่จำเพาะเจาะจงนัก เพราะภาวะอื่นที่เม็ดเลือดแดงมี hypochromia ก็จะให้ผลเช่นเดียวกัน เช่น ในโรคโลหิตจางที่เกิดจากการขาดเหล็ก เป็นต้น

สารเคมีและน้ำยา

Buffer saline solution

• Stock solution : 10% NaCl buffer solution
  1. NaCl 90.00 กรัม
  2. Na2 HPO4 13.65 กรัม
  3. NaH2PO4.2H2O .43 กรัม
  4. เติมน้ำกลั่นให้ครบ 1000 มล.